उसाची लागवड तीन हंगामात करता येते: आडसाली हंगाम, पूर्व हंगाम आणि गळीत हंगाम. जुलै ते ऑगस्ट या हंगामातील पीक अनुकूल हवामानामुळे जोमाने वाढते. याव्यतिरिक्त, आडसाली पिकाच्या 16-18 महिन्यांच्या वाढीच्या कालावधीत दोन पावसाळी हंगामाचा फायदा सुरुवातीच्या हंगामाच्या उत्पादनाच्या 1.5 पट देतो. 14-15 महिने वय असलेल्या पूर्वहंगामी उसाचेही उत्पादन चांगले आहे. तथापि, विविध कारणांमुळे उसाची उत्पादकता 1980-81 मधील 90 टन प्रति हेक्टर वरून 2011-12 मध्ये 77 टन प्रति हेक्टर इतकी कमी झाली आहे. उत्पादकता वाढवण्यासाठी शास्त्रोक्त पद्धती आणि कारखाना स्तरावरील नियोजनाचा अवलंब केला पाहिजे.
ऊसाचा उतारा व साखर
साखर उतारा वाढवण्यासाठी, महाराष्ट्रातील प्रत्येक साखर कारखान्याने उशिरा-हंगामी उसाच्या एकूण पडझड क्षेत्रापैकी 15-20%, पूर्व-हंगामी उसाच्या 30-35% आणि लवकर-हंगामी उसाच्या 15-20% लागवड करावी. उरलेल्या 30-40% क्षेत्रावर उसाच्या पक्वतेनुसार वेळेवर तपासणीचे नियोजन करावे.
हंगामानुसार क्षेत्र आणि पक्वतेनुसार उसाची तोडणी न होणे, शुद्ध व निरोगी ऊस लागवडीसाठी त्रिस्तरीय बियाणे नसणे, पाणी व रासायनिक खतांचा असमतोल वापर, योग्य पिकांद्वारे फेरपालट न करणे, अयोग्य अशा कारणांमुळे उत्पादकता कमी होऊ शकते. आंतरपीक पद्धती, एकात्मिक कीड, रोग आणि तण नियंत्रणाचा अभाव, खोडवा पिकांकडे दुर्लक्ष, सुधारित शेती अवजारांचा कमी वापर आणि अचानक उद्भवणारी नैसर्गिक आपत्ती.
ऊसाचे उत्पादन असे वाढवा
उत्पादकता वाढवण्यासाठी जमीन आणि पूर्वमशागतीसाठी मध्यम ते भारी (45 ते 60 सें.मी. किंवा त्याहून खोल) आणि पाण्याचा चांगला निचरा होणारी माती निवडणे, उन्हाळ्यात जमिनीची उभी-आडवी खोल नांगरणी करणे, माती गरम झाल्यानंतर गठ्ठे तोडणे, आणि कुळव्याच्या उभ्या-आडव्या थरानंतर माती समतल करणे. भारी जमिनीत 120 सेंमी राईजरच्या साहाय्याने, तर मध्यम जमिनीत 100 सें.मी. बेल्ट पद्धतीसाठी 2.5-5 किंवा 3-6 फूट समांतर रेषेत लागवड करावी. यांत्रिक पद्धतीने (पॉवर टिलर) वापरल्यास, दोन ओळींमधील अंतर 120 सें.मी. यंत्राच्या साहाय्याने ऊस तोडण्यासाठी आंतरपीक ट्रॅक्टर व ऊस तोडणी यंत्राचा वापर करण्यासाठी दोन ओळींमधील अंतर 150 सें.मी. ठेवावे.
ऊस लागवडीचा हंगाम व ऊसाच्या जाती
आडसाळीचा लागवडीचा हंगाम १५ जुलै ते १५ ऑगस्टपर्यंत आहे. पुर्वहंगामी सीझनसाठी, हे 15 ऑक्टोबर ते 15 नोव्हेंबर पर्यंत आहे आणि सुरु लागवडीच्या सीझनसाठी, ते 15 डिसेंबर ते 15 फेब्रुवारी पर्यंत आहे. काही सुधारित वाणांमध्ये आडसाली हंगामासाठी फुले २६५, को ८६०३२, को व्हीएसआय ९८०५ आणि पूर्व हंगामासाठी फुले २६५, को ८६०३२, को ९४०१२, को सी ६७१, को व्हीएसए ९८०५ आणि व्हीएसआय ४३४ यांचा समावेश होतो. सुरु हंगामासाठी, फुले 265, को 86032, को 94012, को 92005, को 8014, को सी 671, व्हीएसआय 9805 आणि व्हीएसआय 434 या सुधारित वाणांचा समावेश होतो.
लागवडीमध्ये बदल करणे, 3 ते 4 वर्षांनी पिक बदलणे आणि एक-डोळा किंवा दोन-डोळा टिपर वापरून उसाची लागवड करणे आवश्यक आहे. मोनोशिअस रोपांची लागवड करताना बिया 4 फूट अंतरावर काढून टाकाव्यात आणि दोन रोपांमध्ये 2 फूट अंतर ठेवावे.
Ko 86032 हा उसाचा प्रकार आहे जो रासायनिक खतांना अत्यंत प्रतिसाद देतो. चांगल्या वाढीसाठी शेतकऱ्यांनी प्रति हेक्टरी 25% पेक्षा जास्त खतांचा वापर करावा जसे की नत्रा, स्पुरद आणि पालाश. सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची कमतरता असलेल्या जमिनीसाठी, गरजेनुसार 25 किलो फेरस सल्फेट, 20 किलो झिंक सल्फेट, 10 किलो मॅंगनीज सल्फेट आणि 5 किलो बोरॅक्स चांगल्या कुजलेल्या शेणात मिसळण्याची शिफारस केली जाते.
ऊसामधील आंतरपिके
ठिबक सिंचन ही विद्राव्य खते वापरण्याची प्रभावी पद्धत आहे.
अडसाली ऊसामध्ये आंतरपीक लावता येते. भुईमूग, चवळी, सोयाबीन आणि भाजीपाला ही पिके खरीप हंगामात उत्तम पर्याय आहेत. भुईमूग आंतरपिकासाठी एस.बी. 11, फुले व्यास, फुले उनप, टॅग-24, टीजी-26 या जातींची शिफारस करण्यात आली आहे. सोयाबीन आंतरपिकासाठी JS-335 किंवा फुले कल्याणी वाणांचा वापर करावा.
रब्बी हंगामात पूर्व-हंगामी उसासाठी बटाटा, कांदा, लसूण, फ्लॉवर, वाटाणा, टोमॅटो किंवा हरभरा यासह आंतरपीक घेण्याची शिफारस केली जाते. आंतरपीक उसाच्या तळापासून 2-3 फूट अंतरावर किंवा पट्टी किंवा संयुक्त ओळीच्या पद्धतीने करावी. ऊस लागवडीनंतर 6-7 दिवसांनी आंतरपीक लावावे किंवा आंबायला पाणी देण्यापूर्वी पेरणी करावी. हरभरा आंतरपीक उसाच्या वर एकाच ओळीत करावी. आंतरपिकांना एकाच वेळी जास्त पाणी देऊ नये म्हणून काटेकोर पाणी व्यवस्थापन पाळावे.
डिसेंबरमध्ये लागवड केलेल्या उसामध्ये फ्लॉवर, कोबी, नवलकोल, गवार, मुळा या भाजीपाला पिकांसह आंतरपीक घेता येते. कोथिंबीर किंवा मेथीची लागवड कोणत्याही अडचणीशिवाय करता येते. भुईमूग S. B11, Tag-24, किंवा TG-26 या जातींचा जानेवारी महिन्यात ऊस लागवडीसाठी वापर करावा. भेंडी, कांदा, गाईचा चारा, सोयाबीन, कलिंगड आणि टरबूज ही या महिन्यात लागवड करता येणारी इतर पिके आहेत.
बेल्ट पद्धतीने (2.5-5 किंवा 3-6 फूट) आंतरपीक कार्यक्षमतेने करता येते. शिफारशीत खताची मात्रा पिकाने व्यापलेल्या क्षेत्रानुसार वेगवेगळी द्यावी.
उसाच्या लागवडीमध्ये दुसऱ्या पाण्याच्या वेळी कांद्याची रोपे 10-15 सें.मी. या पिकास 100 किलो नत्र, 50 किलो स्फुरद, 50 किलो पालाश हे मुख्य पिकाच्या खताव्यतिरिक्त द्यावे. मध्यवर्ती ऊस संशोधन केंद्रातील एका प्रयोगात बटाटा किंवा कांद्यासह पूर्वहंगामी उसाचे आंतरपीक फायदेशीर असल्याचे दिसून आले.
ताग आणि धैंचा यांसारखी हिरवी पिके जमिनीची सुपीकता सुधारण्यासाठी आंतरपीक म्हणून समाविष्ट केली जाऊ शकतात. भरणी करताना ही पिके जमिनीत गाडली जाऊ शकतात.
लागवडीनंतर ३-४ दिवसांनी, माती ओलसर असताना, ॲट्राझिन ५ किलो/हेक्टर किंवा मेट्रिब्युझिन तननाशक फवारावे.
ऊस लागवडीचे अंतर
ऊस लागवड करत असताना पट्टा पद्धतीने व सरी पद्धतीने लागवड करावी.पट्टा पद्धतीने ३-३-६ किंवा २-२-४ असे अंतर ठेवावे.सरी पद्धतीने लागवड करताना ४ फुट ,५ किंवा ६ फूटाने लागवड करावी. जमीन भारी असेल तर दोन ओळींतील अंतर जास्त ठेवावे. व जमीन हलकी असेल तर अंतर कमी ठेवावे.
ऊस लागवड खत व्यवस्थापन
ऊस लागवडीमध्ये खत व्यवस्थापनाचे महत्त्व खूप आहे. ऊसाचि लागवड करते वेळेस एकरी १० ट्रॉली शेणखत टाकून घ्यावे.
रासायनिक खते देताना जमिनीचे माती परीक्षण अहवालानुसार खत व्यवस्थापन करावे. लागवड करताना १०:२६:२६ ची २ पोती ,सूपर फॉस्फेट ४ पोती , मायक्रोन्युट्रीयंट बॅग १ पोते व यूरीया २ पोती द्यावा. भरणी करत असताना १०:२६:२६ ची ३ पोती ,सूपर फॉस्फेट १ पोती , एम ओ पी १ पोते व यूरीया २ पोती द्यावा.
फक्त ९ हजार रुपये भरून घरी आणा स्प्लेंडर बाइक, मायलेज ८३ kmpl पर्यंत |Hero Splendor Plus Xtec Finance Plan
पुढे वाचा
गांडूळ खत प्रकल्प अनुदान योजना | Gandul Khat Anudan Yojana
पुढे वाचा
गुगल पे वरून पर्सनल लोन कसा मिळवायचा |Personal loan on Google Pay
पुढे वाचा
तुम्हालाही मिळू शकते मुद्रा लोन, पहा संपूर्ण माहिती. |e-mudra loan 2025 |sbi e mudra loan.
पुढे वाचा
पीएम किसान लाभार्थी यादी कशी तपासायची
पुढे वाचा
आता गूगल पे ॲप मधून पर्सनल लोन मिळवा | get personal loan using Google pay application
पुढे वाचा
टोमॅटो लागवड संपूर्ण माहिती | टोमॅटो लागवड तंत्रज्ञान
पुढे वाचा
शेती ची जमीन खरेदी करताना या 5 गोष्टी खूप महत्त्वाच्या असतात. | Important tips for buy new agriculture land.
पुढे वाचा
नागपूर-गोवा शक्तीपीठ एक्सप्रेसवे गावांची यादी पहा. |Shaktipeeth expressway village list.
पुढे वाचा
आयपीएल २०२४ : पहिल्या दोन आठवड्यांच्या सामन्यांचे वेळापत्रक जाहीर
पुढे वाचा